Όλοι μας έχουμε πολλές πλευρές του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς μας. Κάποιες τις γνωρίζουμε και κάποιες όχι.
Έχουμε και πολλούς ρόλους, με τις αντίστοιχες ευθύνες και υποχρεώσεις.
Αν θέλουμε να έχουμε μια ποιότητα στην μία και μοναδική ζωή μας, οφείλουμε να έχουμε μια σαφή επίγνωση των «θέλω» μας και να τα πραγματοποιούμε. Τότε μόνο θα έχω πετύχει να έχω μια πολύ καλή σχέση με τον εαυτόν μου και να νιώθω ότι τον νοιάζομαι, τον φροντίζω και τον αγαπάω ουσιαστικά.
Δεν είναι όμως εύκολη υπόθεση η αναγνώριση των πραγματικών «θέλω» μας και δεν πρέπει να έρχονται σε σύγκρουση με τον κώδικα αξιών που έχει ο καθένας μας. Αυτή είναι μια πολύ προσωπική διεργασία και δεν πρέπει να μας απασχολεί καθόλου τι θα πουν οι άλλοι για μας, εφ’ όσον δεν βλάπτουμε κανένα, με την όποια συμπεριφορά μας.
Με το να κατακρίνουμε πλευρές του εαυτού μας ως προβληματικές, δεν τον βοηθάμε στην εξέλιξή του. Χρειάζεται να έχουμε το θάρρος της αυτοεπίγνωσης και να αναγνωρίζουμε τις δυσλειτουργικές πλευρές του και να τις τροποποιούμε όπως εμείς ελεύθερα επιλέγουμε και όποτε το αποφασίσουμε. Ασφαλώς και αναλαμβάνουμε και το κόστος των δυσλειτουργικών συμπεριφορών μας στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αν όμως τον κατακρίνουμε, γιατί μας βγαίνει αυθόρμητα να το κάνουμε, εμποδίζουμε το “μεγάλωμά μας” και φλερτάρουμε επικίνδυνα με την κατάθλιψη.
Για ποιο λόγο άραγε μας βγαίνει αυθόρμητα να τον κατακρίνουμε; Αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που μεγάλωσε ο καθένας μας. Κατά πόσο κυριαρχούσαν τα «πρέπει» στην ζωή μας, που μας έθεταν οι άλλοι, δίχως να νοιάζονται στο πως εμείς νιώθαμε. Αυτό ξεκινά όπως πάντα από την γονική οικογένεια, επεκτείνεται στο εκπαιδευτικό σύστημα, στο εργασιακό περιβάλλον και στη συντροφική σχέση.
Ποτέ δεν είναι αργά στο να αναγνωρίσουμε τα θέλω μας που πραγματικά μας βοηθούν στην εξέλιξή μας σαν άνθρωποι με προσωπικότητα. Προϋποθέτει βέβαια ότι θα φύγουμε από το βόλεμά μας, με το να ζούμε μία ζωή χωρίς νόημα και χωρίς στόχους και να αρχίσουμε να τολμάμε. Δεν είναι μια εύκολη διαδρομή, είναι κάτι σαν την Οδύσσεια του Ομήρου.
Θέλω να επισημάνω τις πλευρές του εαυτού που έχει ο κάθε άνθρωπος και τις αγνοεί, και που σε καταστάσεις κρίσεως και αδιεξόδου ενεργοποιούνται και τον σώζουν. Συχνά λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης θέλουμε να αρέσουμε στους άλλους και ζητάμε απεγνωσμένα την αποδοχή τους δίχως την επίγνωση ότι είμαστε πολύ καλύτεροι από αυτό που πιστεύουμε. Έτσι γινόμαστε εύκολα θύματα προς “εκμετάλλευση” των άλλων με συνέπεια την ψυχολογική συρρίκνωσή μας.
Κάτι που δεν έχουμε μάθει να κάνουμε είναι να αφουγκραζόμαστε τον εαυτόν μας που διαμαρτύρεται όταν τον αγνοούμε, μέσα από ποικίλες ψυχοσωματικές εκδηλώσεις. Συχνά οι πεποιθήσεις μας, μάς παγιδεύουν σε αρνητικά και επώδυνα συναισθήματα όπως το άγχος, η θλίψη, οι ενοχές, η ματαίωση κ.α. Τότε χρειάζεται να εμπιστευτούμε την αξία μας και χαλαρώνοντας να ανοίξουμε νέο δρόμο στις πεποιθήσεις μας. Αυτό σημαίνει διεύρυνση της συνειδητότητάς μας.
Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με κάποια συγκεκριμένα βήματα:
- Να αφουγκραζόμαστε τον εαυτόν μας μέσα από την εξοικείωση με το σώμα μας και την επαφή με τα συναισθήματά μας. Τα όποια σωματικά συμπτώματα μας “μιλάνε” αρκεί εμείς να τα ακούσουμε και να τα αποκωδικοποιήσουμε. Η διαίσθηση είναι βοηθητική και αναδύεται με την μείωση της υπερβολικής λογικής.
- Η ανθρώπινη φύση είναι φτιαγμένη με “θεϊκή” σοφία που αν δώσουμε τον ανάλογο χρόνο, από μέσα μας πηγάζουν μηνύματα σε επίπεδο ασυνειδήτου που δίνουν την λύση στις δύσκολες καταστάσεις. Τέτοια είναι τα όνειρα και η δημιουργική φαντασία. Ας εμπιστευτούμε την σοφή φύση μας.
- Να βγούμε από την περίφραξη των αρνητικών αυτοχαρακτηρισμών μας του τύπου, είμαι ντροπαλός, αδύναμος ανεπαρκής, κ.α. Απλά να αναγνωρίσουμε την όποια αδυναμία μας και να κινητοποιηθούμε να την αντιμετωπίσουμε. Μην βάζουμε ταμπέλες στους εαυτούς μας που δηλώνουν κάτι το στατικό που δεν πρόκειται να αλλάξει.
- Να εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας, δίχως να μας ακινητοποιεί το τι θα πουν οι άλλοι. Ότι και να μας συμβαίνει δεν είναι τυχαίο, αρκεί να δίνουμε την σωστή εξήγηση και ερμηνεία στο συμβάν, διότι μόνο έτσι δεν αδικούμε τους εαυτούς μας.
- Σε καταστάσεις που βιώνουμε έντονα αρνητικά συναισθήματα καλό είναι να επιδιώκουμε να μείνουμε μόνοι μας με τον εαυτόν μας και να επιδιώξουμε την χαλάρωση ώστε να δούμε τα ίδια γεγονότα από άλλη οπτική γωνία, πιο λειτουργική.
- Να έχουμε έντονα την αίσθηση της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας, δίχως τους όποιους συμβιβασμούς, για να αποφύγουμε την μοναξιά.
Τελειώνοντας θέλω να επισημάνω ότι έχουμε έναν συγκεκριμένο και μοναδικό εαυτό, με το σώμα και την ψυχή του, θείο δώρο και καλούμαστε να τον αγαπήσουμε, να τον εξελίξουμε, να τον προστατεύουμε και τότε αυτός ποτέ δεν θα μας απογοητεύσει.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής