Πως ορίζουμε την έννοια του χρόνου, είναι απλή υπόθεση; Όπως το να βλέπουμε απλά ένα ρολόι ή μία κλεψύδρα που καταγράφουν τις στιγμές που περνούν;

Πως αλλάζει η αίσθηση του χρόνου, κατά την διάρκεια της ζωής μας; Ασφαλώς και δεν μπορούμε να τον σταματήσουμε, αλλά ούτε και να τον κάνουμε να πάει πιο γρήγορα.

Στις διαφορετικές φάσεις της ζωής του ανθρώπου η εμπειρία του χρόνου παρουσιάζει διακυμάνσεις. Όπως διακυμάνσεις παρουσιάζει και σε διαφορετικές καταστάσεις που βιώνει ο άνθρωπος. Συχνά συνοδεύεται από σκέψεις γύρω από το νόημα της ζωής και του θανάτου, ενώ κυλά αμείλικτος ο χρόνος.

Ο χρόνος τρέχει σαν ένα ποτάμι που δεν σταματά, από το παρελθόν στο παρόν και από το παρόν στο μέλλον.

Έχει τρείς φάσεις ο χρόνος. Η φάση του παρελθόντος που εκφράζεται με την μνήμη, αναμνήσεις και νοσταλγία, την φάση του παρόντος που ζούμε στο εδώ και τώρα, δηλαδή την στιγμή μέσα από το όραμά μας και την φάση του μέλλοντος που είναι οι προσδοκίες, τα όνειρά και οι ελπίδες μας.

Όλοι μας έχουμε επίγνωση, άλλος σε μεγαλύτερο και άλλος σε μικρότερο βαθμό, της ορισμένης διάρκειας της ζωής μας. Δεν μπορούμε να ξέρουμε εκ των προτέρων το πόσο θα ζήσουμε, που εξαρτάται από πολλούς παραμέτρους. Αλλά δεν είναι η διάρκεια της ζωής μας που μετράει, αλλά το πώς την βιώνουμε. Την ζωή μας μπορεί να την βιώσουμε σαν σύντομη, εάν την σπαταλάμε σε επιλογές ανούσιες, ασήμαντες, χωρίς νόημα. Μπορεί όμως να βιώσουμε μία πλήρη και γεμάτη ζωή και αρκετά μεγάλη, εάν οι επιλογές μας είναι οι σωστές με βάση τον κώδικα αξιών μας και που τις χαρακτηρίζει η δημιουργικότητα.

Συχνά οι άνθρωποι μπορούν να βιώσουν καταστάσεις αδιέξοδες, επώδυνες και τότε χρησιμοποιείται η έκφραση «η ελπίδα πεθαίνει τελευταία». Όπως πολύ σημαντικά είναι και τα ευχάριστα βιώματα που έχει κάποιος, καθότι η νοσταλγία αυτών των βιωμάτων ενισχύει την ελπίδα για το μέλλον.

Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε επίγνωση της καθημερινότητας, με τις όποιες «ψευδαισθήσεις της» και ότι προβάλλεται. Τότε μόνο η όποια νοσταλγία μας, ανοίγει τον δρόμο προς την ελπίδα και αυτή με την σειρά της τροφοδοτεί συναισθήματα και επιθυμίες που είχαν εξαφανιστεί.

Η τέχνη της Ψυχοθεραπείας βοηθά τους ανθρώπους να επαναφέρουν στην επιφάνεια, τις όποιες κρυμμένες δυνατότητές τους. Τους βοηθά να αντιμετωπίσουν σύμπλοκες και αντιφατικές  καταστάσεις της ζωής τους. Τότε που ο χρόνος δεν περνά και είναι σκέτο μαρτύριο ή που τους «κυνηγά» ανελέητα και είναι μέρος της διεργασίας του μυαλού και της ψυχής.

Η επίγνωση των συναισθημάτων που βιώνουμε, μας βοηθά να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στον ψυχικό μας κόσμο. Είναι σημαντικό να επιτρέπουμε στα συναισθήματα να αναδύονται, να εκφράζονται, γιατί έτσι γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτόν μας. Η νοσταλγία έχει μια συναισθηματική επένδυση που μας ακολουθεί σε όλη μας την ζωή και καθορίζει πολλές από τις συμπεριφορές μας.

Η νοσταλγία συχνά συνυπάρχει με την θλίψη και τις επιθυμίες μας. Ανατρέχοντας στις ρίζες της, σημαίνει ότι βυθιζόμαστε στην άβυσσο της θλίψης μας και των ελπίδων μας, των προσδοκιών και που είναι ο πυρήνας των επιθυμιών μας.

Αυτό που είναι γεγονός, είναι ότι δεν μπορούμε να κάνουμε δίχως τον χρόνο που μας κατακλύζει από παντού και καταγράφει τις ώρες των ημερών μας, τον χρόνο της ζωής μας. Υπάρχει όμως και η εμπειρία του εσωτερικού μας χρόνου, που είναι πολύ προσωπικός και ιδιαίτερος για τον καθένα μας. Αυτός ο χρόνος δεν έχει να κάνει με τα ρολόγια, αλλά με μία μορφή διαλογισμού.

Ενώ η νοσταλγία υπάρχει από το παρελθόν για το παρελθόν, η ελπίδα υπάρχει στο μέλλον για το μέλλον. Όταν βιώνουμε το παρελθόν στο παρόν με τις όποιες αναμνήσεις μας και ονειρευόμαστε το μέλλον στο παρόν μας, τότε δεν ζούμε, αλλά ελπίζουμε να ζήσουμε στο μέλλον. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοήσουμε να ζούμε στο τώρα την κάθε στιγμή της ζωής μας, μέσα από το νόημα που εμείς ελεύθερα της δίνουμε.

Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής