Η κατάθλιψη είναι μία από τις οδυνηρότερες ανθρώπινες δοκιμασίες. Δεν πρέπει να την μπερδεύουμε από ένα φυσιολογικό συναίσθημα, που υποκειμενικά έχει τον χαρακτήρα ενός λιγότερο η περισσότερο ισχυρού βιώματος θλίψης.

Η κατάθλιψη εμπεριέχει την θλίψη παρατεταμένης διάρκειας, αλλά συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως είναι το έντονο συναίσθημα ενοχής, η μειωμένη αυτοεκτίμηση, οι ιδέες αναξιότητας, η έλλειψη ενδιαφερόντων, η έκπτωση της σωματικής και πνευματικής δραστηριότητας, η μειωμένη όρεξη για φαγητό που συνοδεύεται από απώλεια σωματικού βάρους, η δυσκολία στην επέλευση του ύπνου, καθώς και η απώλεια της σεξουαλικής επιθυμίας.

Υπάρχουν διαβαθμίσεις αυτής της νοσολογικής οντότητας, όπως η ήπια, η μέτρια και η σοβαρή που φθάνει έως την αυτοκτονία και που βιώνεται σαν μια μορφή λύτρωσης για τον αυτόχειρα λόγω των αδιεξόδων που ο ίδιος, πάντα υποκειμενικά, βιώνει.

Η απώλεια της δυνατότητας για ευχαρίστηση θεωρείται ένα σημαντικό σύμπτωμα που όταν συνοδεύεται από την απώλεια ελπίδας ότι κάποια στιγμή θα αλλάξει αυτή η κατάσταση, τότε πολύ εύκολα αναπτύσσονται οι ιδέες αυτοκτονίας.

Τα αίτια ανάπτυξης αυτής της συναισθηματικής διαταραχής είναι πολυπαραγοντικά. Συγκεκριμένα αλληλοσυνδιάζονται:

1. Βιολογικοί  παράγοντες (DNA,  σακχαρώδης  διαβήτης, ενδοκρινολογικές παθήσεις, κ.α.).
2. Ψυχολογικοί παράγοντες (πρώιμος θάνατος πολύ αγαπητού προσώπου, παραμέληση από τους γονείς κ.α.)
3. Κοινωνικοί παράγοντες (η ανεργία, η απουσία υγιούς συναισθηματικά σχέσης, η έλλειψη υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος, κ.α.)

Θεραπεία των καταθλίψεων:

Μία διαταραχή με τόσο σύνθετη αιτιοπαθογένεια και με τόσες κλινικές εικόνες, είναι αδύνατον να αντιμετωπίζεται με μία και μοναδική θεραπεία. Ο συνηθέστερος τρόπος αντιμετώπισης των καταθλίψεων είναι ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας και κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.

Η φαρμακευτική αγωγή έχει διάρκεια κάποιων μηνών και βοηθά την αποκατάσταση σε βιολογικό επίπεδο της δυσλειτουργίας που διαπιστωμένα υπάρχει στην κατάθλιψη. Η δε ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να βλέπει τα αδιέξοδα της ζωής από μία άλλη οπτική γωνία, πιο λειτουργική για τον ίδιο. Αυτό βοηθά στο να λειτουργεί και προληπτικά η ψυχοθεραπεία στο να μην υποτροπιάσει κανείς εύκολα στο μέλλον όταν θα έχει διακοπεί η φαρμακευτική του αγωγή καθ’ ότι θα έχει κάνει τον κύκλο της.

Στη σημερινή κοινωνία μας, που υπάρχει σοβαρή κρίση αξιών, δοκιμάζονται σκληρά όλοι οι εργαζόμενοι καθώς και οι οικογένειές τους.

Σήμερα όπως ποτέ άλλοτε η πρόληψη έχει τεράστια σημασία. Προληπτικά λειτουργεί η βραχεία ψυχοθεραπεία με έμπειρο θεραπευτή όπου νιώθει κανείς ότι ο θεραπευτής τον συναισθάνεται και τον ακούει ουσιαστικά στις όποιες δυσκολίες και αδιέξοδά του.

Θέλω να επισημάνω επίσης ότι πολλές οργανικές παθήσεις είναι ψυχοσωματικές. Εκδηλώνονται κυρίως ως σωματική ασθένεια αλλά συνυπάρχει η κατάθλιψη με το άγχος που την τροφοδοτεί. Τέτοιες είναι ο καρκίνος, καρδιοπάθειες, δερματοπάθειες, παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος, κ.α..  Υπάρχουν και άλλες ασθένειες που συνυπάρχουν  με την κατάθλιψη, η λεγόμενη συννόσηση, όπως ο αλκοολισμός και άλλες εξαρτήσεις, οι διαταραχές προσωπικότητας του ανθρώπου κ.α.

Ο Ιπποκράτης αρχαίος Έλληνας ιατρός 460 – 365 π.Χ.  ήταν ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής, πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της ανθρωποκεντρικής επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό. Έλεγε το εξής σημαντικό: Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν.

Η πρόληψη είναι το σπουδαιότερο που πρέπει να έχει κανείς υπόψη του, διότι κανείς μας δεν είναι άτρωτος. Καθ’ ότι είμαστε άνθρωποι με συναισθήματα και με συγκεκριμένα υποκειμενικά όρια αντοχής στις όποιες δύσκολες και απρόβλεπτες καταστάσεις της ζωής.

Εύχομαι σ’ όλους τους ανθρώπους το ευ ζην  γιατί έτσι μπορούμε να συνυπάρχουμε ειρηνικά και αρμονικά.

Σπύρος Μεταξάς  Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής