Όπως αλλάζει η κοινωνία και με σχετικά γρήγορους ρυθμούς, έτσι αλλάζει και το ζευγάρι. Στην εποχή των παππούδων, ο γάμος συχνά βασιζόταν σε μια οικονομική συμφωνία, σε μια αμοιβαία φροντίδα και με στόχο την τεκνοποίηση. Τότε υπήρχαν τα προικοσύμφωνα και τα συνοικέσια. Η γυναίκα είχε την ευθύνη του σπιτιού και των παιδιών και με μία «υποταγή» στον σύζυγό της και ο άντρας είχε την ευθύνη να εξασφαλίζει τα προς το ζην της οικογενείας του, να φροντίζει για την παιδεία των παιδιών και να εξασφαλίζει την ασφάλεια όλων στην οικογένεια με τους κανόνες που εκείνος έθετε και απαιτούσε την πλήρη εφαρμογή τους δίχως αντιρρήσεις από τα άλλα μέλη της οικογένειας.
Στην σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, έχουν ατονήσει τα ταμπού όπως της ομοφυλοφιλίας, το να είναι αρκετά μεγαλύτερη η γυναίκα σε σχέση με τον άντρα στο ζευγάρι, καθώς και να είναι σε σχέση δύο άτομα διαφορετικής εθνικότητας, χρώματος και θρησκείας.
Το βασικό στοιχείο που ενώνει δύο ανθρώπους στον γάμο τη σύγχρονη εποχή, είναι η αγάπη, που ταυτόχρονα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτη την συζυγική σχέση. Κάποτε το «μυστήριο» του γάμου είχε διάρκεια δια βίου. Σήμερα που η ελευθερία της αυτοδιάθεσης και των επιλογών είναι μη διαπραγματεύσιμη αξία, η διάρκεια του γάμου δεν είναι πλέον καθόλου προβλέψιμη.
Οι καινούργιες αξίες, που καθορίζουν το πώς να ζει κανείς τη σχέση του στο ζευγάρι, εμπνέονται από μεγάλη ευελιξία, που λαμβάνει υπ’ όψη της ότι τα άτομα είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όσο και οι φάσεις ζωής του ανθρώπου.
Ο δυτικός πολιτισμός μας χαρακτηρίζεται από έναν ατομικισμό, που δυσκολεύει τα άτομα να αναλάβουν μια ποιο ώριμη και υπεύθυνη θέση επικεντρωμένη στην αμοιβαία υπευθυνότητα προς τα παιδιά τους. Για να περάσει κανείς από την φάση του ζεύγους σε εκείνη όπου υπάρχουν παιδιά, χρειάζεται να υπάρχει ένα πνεύμα αυτοθυσίας που σε πολλά άτομα σήμερα απουσιάζει.
Το 23,5 % των διαζυγίων συμβαίνει μετά από 25 χρόνια έγγαμου βίου. Ο κύριος παράγων αυτού του γεγονότος είναι η πλήξη που έχει εγκατασταθεί στο ζευγάρι. Μπροστά στον φόβο στο να δεσμευτούν σε μία σοβαρή σχέση, προτιμούν την φυγή από αυτήν, αντί να μάθουν να διαχειρίζονται δημιουργικά συγκρουσιακές καταστάσεις της καθημερινότητας. Η ευτυχία ενός γάμου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο γρήγορα έρχεται η ειρήνη στην σχέση μετά από έναν καυγά. Σήμερα οι σχέσεις έχουν γίνει ένα «προϊόν» μίας χρήσεως και όχι μία δέσμευση μακράς διάρκειας, καθ’ ότι βιώνονται ως μία απειλή για την προσωπική ελευθερία. Με τους ρυθμούς της ζωής που όλοι «τρέχουμε» και ο χρόνος δεν μας φτάνει, για όσα έχουμε κατά νου και επιθυμούμε να κάνουμε, δεν εμβαθύνουμε σε συλλογισμούς του τύπου ποιος είμαι, που θέλω πραγματικά να πάω και για ποιόν λόγο.
Στην πραγματικότητα ο χωρισμός από μία σχέση δεν είναι συνήθως μία λύση τόσο απλή. Υπάρχει ένας σοβαρός προβληματισμός στο να ζήσει κανείς την ζωή του ζευγαριού με τις όποιες δυσκολίες η να την εγκαταλείψει με ότι αυτό συνεπάγεται (π.χ. μοναξιά).
Εδώ θα ήθελα να επισημάνω κάποιες συμπεριφορές που ευνοούν την σωστή λειτουργία του ζευγαριού:
- Να μην έχουμε δεδομένη την παρουσία του συντρόφου μας. Είναι αναγκαίο να δείχνουμε με κάθε τρόπο πόσο σημαντική είναι η παρουσία του- της για μας.
- Να είμαστε στηρικτικοί και να συνεργαζόμαστε με τον σύντροφο. Σε μια υγιή σχέση σε κατάσταση ανάγκης στηρίζουμε τον σύντροφο, όχι από υποχρέωση αλλά με τρόπο πηγαίο και αυθόρμητο.
- Να μην θέτουμε υπό αμφισβήτηση την ίδια την σχέση. Μια υγιής σχέση αναπτύσσεται μόνο σε ένα κλίμα ασφάλειας και αποδοχής.
- Να υπάρχει σεβασμός των ορίων μεταξύ των συντρόφων. Το “μαζί” δεν σημαίνει να γίνουμε ένα σώμα. Δεν πρέπει να ελέγχουμε τα πράγματα του άλλου και να βάζουμε την τάξη που εμείς θέλουμε.
- Να μην περιορίζουμε την ανεξαρτησία – αυτονομία του άλλου. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε τις επιλογές του άλλου είτε πρόκειται για την επαγγελματική του εξέλιξη, είτε για τις επιλογές φίλων κ.α.
- Να δίνουν τον χρόνο και να έχουν την διάθεση στο να ακούει ουσιαστικά ο ένας τον άλλο. Πολλά ζευγάρια μιλούν λίγο και για τα απολύτως απαραίτητα, διότι εάν ανοίξουν ουσιαστικό διάλογο θα είναι μια αφορμή για καυγά.
Τέθηκε το ερώτημα «Γιατί παντρεύονται οι άνθρωποι» σε άντρες 3 γενεών μίας Ελληνικής οικογένειας.
Ο παππούς γύρω στα 85 απάντησε: Μα αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου.
Ο γιος του στα 57 είπε: Για να κάνουν παιδιά, να τα μεγαλώσουν, να τα μορφώσουν και να τα κάνουν χρήσιμους ανθρώπους στην κοινωνία.
Ο εγγονός στα 25 του είπε: Ο γάμος και τα παιδιά δεν μπορούν να αποτελούν βασικό σκοπό σήμερα. Αυτό που έχει σημασία είναι να δημιουργηθεί μια καλή σχέση με την σύντροφο η οποία να βασίζεται στην ισότητα, στην ειλικρίνεια και την κατανόηση.
Μέσα από αυτές τις λίγες λέξεις θέλω να πιστεύω ότι θα βοηθηθούν κάποιοι να κατανοήσουν που βρίσκονται οι ανθρώπινες σχέσεις στο σήμερα και να μπορέσουν να το πάνε παρακάτω, με πίστη στον εαυτόν τους και αγάπη στον συνάνθρωπο.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής