Όλοι μας γνωρίζουμε τι σημαίνει φιλία και πόσο μας έχει βοηθήσει συναισθηματικά και πρακτικά μία τέτοια σχέση. Οι φιλίες που αναπτύσσονται στην εφηβεία έχουν το χαρακτηριστικό ότι διαρκούν στον χρόνο. Είναι και οι πιο σταθερές.
Μία τέτοια σχέση δεν μας δίνει μόνο χαρά, αλλά ανακαλύπτουμε ότι έχουμε έναν σύμμαχο που στις δυσκολίες της ζωής, μάς βοηθά να δούμε την πραγματικότητα από μία πιο λειτουργική ματιά και μας εκπαιδεύει στο να ζούμε σε ένα ομαδικό πνεύμα.
Διάφορες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι οι φιλίες στην πραγματικότητα μάς ωφελούν σε πολλά επίπεδα. Συγκεκριμένα μάς μειώνουν το άγχος, μειώνονται οι πιθανότητες να αρρωστήσουμε, καθ’ ότι τα κοινωνικά απομονωμένα άτομα παρουσιάζουν μεγαλύτερες πιθανότητες για τις καρδιαγγειακές ασθένειες και μάς αυξάνουν την παραγωγικότητα στον χώρο εργασίας.
Η φιλία στην παιδική ηλικία μάς βοηθά να αναπτύξουμε την εμπιστοσύνη μας προς τους άλλους και έτσι να ενταχθούμε ευκολότερα στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η ευχαρίστηση που προκύπτει στο να περάσουμε κάποιες στιγμές με έναν φίλο, είναι θέμα βιοχημείας. Η ευχαρίστηση είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα αυξημένα επίπεδα της οξυτοκίνης που παρατηρείται επίσης και στον συναισθηματικό δεσμό μεταξύ μητέρας και παιδιού καθώς και στη σχέση του ζευγαριού. Αυτή η ορμόνη μας βοηθά να έχουμε έννοια τους άλλους, την ανάπτυξη του συναισθήματος της εμπιστοσύνης και ενισχύει τη γενναιοδωρία μας.
Αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι δεν μετρά ο αριθμός των φίλων, αλλά η ποιότητα της σχέσης που έχει καλλιεργηθεί. Δηλαδή λίγες και στενές φιλίες.
Στατιστικές μελέτες μάς δείχνουν κάποια χαρακτηριστικά των φίλων, όπως ότι είναι κυρίως του ίδιου φύλου, της ίδιας ηλικιακής ομάδας, του παρόμοιου επιπέδου εκπαίδευσης και της ίδιας κοινωνικής κατάστασης. Αυτό συμβαίνει διότι έχουν τον ίδιο τρόπο να ερμηνεύουν και να επεξεργάζονται την πραγματικότητα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη και πιο ουσιαστική επικοινωνία. Έτσι όχι μόνο μας κατανοούν καλύτερα, αλλά έχουν και τους ίδιους προβληματισμούς με εμάς.
Η φιλία είναι αναγκαία, γιατί στις δυσκολίες που μας φέρνει η ζωή, χρειαζόμαστε «συμμάχους». Έτσι έχουμε την τάση να δημιουργούμε φιλίες της ίδιας κοινωνικής κατάστασης με μας ή και ανώτερης, ώστε στις δυσκολίες της ζωής να αισθανόμαστε πιο ασφαλείς.
Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις ανθρώπων που δεν πιστεύουν στη φιλία. Αυτό μπορεί να συμβεί διότι βίωσαν ένα είδος προδοσίας από τον «φίλο». Αντί να κάνουν την αυτοκριτική τους με τι κριτήρια επέλεξαν τον συγκεκριμένο φίλο, κατηγορούν την ίδια τη φιλία ως κατάσταση. Υπάρχουν όμως και άτομα που τους χαρακτηρίζει η αίσθηση της «παντοδυναμίας» με άκρατο εγωισμό και ναρκισσισμό, που δεν έχουν ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση και τέτοιου είδους συναισθηματικούς δεσμούς τους θεωρούν χαμένο χρόνο και ότι ο κόσμος υπάρχει για να τον κατακτήσουν και οι άνθρωποι είναι υπό χρήση ή για καθαρά ωφελιμιστικές σχέσεις.
Η ζωή δεν σταματά να μας δίνει ευκαιρίες στο να σχετιστούμε με άλλους ανθρώπους, όπου μπορεί να υπάρξει κάποιος φίλος. Αρκεί να είμαστε ανοικτοί και χωρίς προκαταλήψεις προς τον συνάνθρωπό μας αναγνωρίζοντας τις κοινές ανάγκες μας. Εξ άλλου ο άνθρωπος είναι κατ’ εξοχή κοινωνικό όν.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής