Όλοι μας διαπιστώνουμε, κάθε μέρα που περνάει πόσο αναγκαία είναι η χρήση του διαδικτύου. Η απόκτηση νέας γενιάς κινητά τηλέφωνα (smartphones) καθώς και σύγχρονους ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι πλέον κάτι το απαραίτητο στις απαιτήσεις της σημερινής μας πραγματικότητας.
Η επαφή μας με το διαδίκτυο αμέσως μας βάζει σε μία πραγματικότητα πληθώρας πληροφοριών σε σύντομο χρονικό διάστημα, που καλούμαστε άμεσα να επιλέξουμε το τι μας είναι χρήσιμο και τι όχι. Αυτό προϋποθέτει την δική μας ανάλογη ωριμότητα και κρίση, ώστε να μην γινόμαστε θύματα της παραπληροφόρησης και να αξιοποιούμε δημιουργικά τον χρόνο μας.
Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα και συνεχίζει με γρήγορους ρυθμούς σε αντίθεση με την ανάλογη «εξέλιξη» του ανθρώπου που σαν συνέπεια έχει να εισπράττει το κόστος της δυσκολίας του για την ορθολογική χρήση του διαδικτύου. Έτσι υπάρχουν σήμερα απίστευτα εντυπωσιακά βίντεο-παιχνίδια ελεύθερης πρόσβασης που «απορροφούν» τον κάθε παίκτη και που για να συνεχίσει να είναι «ικανός» λόγω σταδιακής αύξησης δυσκολίας του παιχνιδιού, πρέπει να δαπανά χρηματικά ποσά που θα του «αυξάνουν τις δεξιότητές» του και θα του ανεβάζουν την αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και ευχαρίστηση μέσα από την εικονική πραγματικότητα.
Τα άτομα που ζουν μία ισορροπημένη και ευχαριστημένη ζωή, μπορούν και απολαμβάνουν την απίστευτη εξέλιξη του διαδικτύου με τις ωραίες εικόνες του. Σε αντίθεση με τα άτομα που βιώνουν μεγάλες δυσκολίες στη ζωή τους, τα οποία το χρησιμοποιούν σαν μία φυγή από την πραγματικότητά τους. Τους βοηθά να μην σκέπτονται αυτό που τους βασανίζει και τους ταλαιπωρεί και έτσι άθελά τους να μπαίνουν στο περιθώριο της ζωής. Είναι το φαινόμενο “hikikomori” που σημαίνει μπαίνω στο περιθώριο και έχει καταγραφεί στους νέους Γιαπωνέζους. Απομονώνονται στον ιδιωτικό τους χώρο και δεν έχουν κοινωνική ζωή.
Πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει επισημάνει τους κινδύνους που υπάρχουν από την κατάχρηση του διαδικτύου, καθ’ ότι έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοσωματική κατάσταση του ανθρώπου. Η εκπαίδευση για τη σωστή χρήση του διαδικτύου ξεκινά από την παιδική ηλικία βάζοντας κάποια όρια. Όπως σωστό είναι η σίτιση μας να γίνεται σε συγκεκριμένες και προκαθορισμένες ώρες, έτσι και για τη χρήση του διαδικτύου καθορίζουμε κάποιες ώρες που να μην είναι εις βάρος άλλων σημαντικών δραστηριοτήτων και αναγκών μας.
Τα σημερινά παιδιά έρχονται σε επαφή με την τεχνολογία πριν ακόμη μάθουν να μιλούν ικανοποιητικά. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την έμφυτη ανάγκη τους για μεγάλωμα, αλλά λόγω της άγνοιάς τους οφείλουν να τα προστατέψουν οι γονείς τους.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση της τεχνολογίας πριν την ηλικία των 3-4 ετών λειτουργεί εις βάρος της κινητικότητας του παιδιού, της φαντασίας του, της κοινωνικότητάς του, της ανάπτυξης του λεξιλογίου του και το να γνωρίσει τον πραγματικό του κόσμο. Εκεί βρίσκεται η ευελιξία των γονέων που έχουν την υποχρέωση να προτείνουν στα παιδιά εναλλακτικές δραστηριότητες που θα υπηρετούν το μεγάλωμά τους. Στη φύση του παιδιού εξάλλου είναι να προτιμά δραστηριότητες όπου κινείται, παίζει με άλλα παιδιά από το να είναι ένας απλός παρατηρητής.
Τι γίνεται στο σήμερα.
Ζούμε βέβαια σε μία κοινωνία που τα πληροφοριακά ερεθίσματα που δεχόμαστε είναι συνεχή και πολλά, έτσι καλούμαστε να ελέγξουμε την παρορμητικότητά μας. Ένα είδος εσωτερικής μας διαπραγμάτευσης μεταξύ μίας κοινής λογικής και έντονων συναισθημάτων.
Με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού οι άνθρωποι περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό τις κοινωνικές τους επαφές και ως συνέπεια είναι να εκτονώνονται συναισθηματικά από την κατάχρηση του διαδικτύου.
Είναι πλέον γνωστό ότι έχουν αυξηθεί οι συναισθηματικές διαταραχές καθώς και μία επιδείνωση στις οικογενειακές σχέσεις μεταξύ των μελών, λόγω του περιορισμού της κοινωνικής ζωής και των συναναστροφών μεταξύ των ανθρώπων.
Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει μία ανθρώπινη επαφή από κοντά, όπου υπάρχει έντονη συναισθηματική αλληλεπίδραση και με εγρήγορση όλων των αισθήσεων.
Ο άνθρωπος αναγκάζεται να ζήσει ένα είδος «φυλακής του» στο σήμερα με αποζημίωση του την απεριόριστη χρήση διαδικτύου. Ασυνείδητα μπαίνει στη νέα εποχή όπου η ανθρώπινη επικοινωνία, ενημέρωση, διασκέδαση θα είναι πλέον μέσα από την τεχνολογία και σταδιακά θα προσαρμοστεί πλήρως και θα «ξεχάσει» την προηγούμενη κατάστασή του. Ας έχουμε υπόψη μας ότι η τεχνολογία είναι ανθρώπινο δημιούργημα και όποιος το κατασκεύασε και το εξελίσσει ξέρει και το ελέγχει και μέσα από αυτό όλους τους χρήστες της.
Τελειώνοντας θέλω να επισημάνω πόσο σημαντική είναι η σωστή χρήση του διαδικτύου μέσα από μία δική μας συναισθηματική ωριμότητα, δίχως να παραβλέπουμε τις ανθρώπινες φυσιολογικές μας ψυχικές και σωματικές ανάγκες μέσα από μία αίσθηση ελευθερίας πάντα.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής