Στη ζωή μας θα έχουμε συνεχείς προκλήσεις, όπου καλούμαστε να πάρουμε τις ανάλογες αποφάσεις και να κάνουμε τις επιλογές μας που εμείς θεωρούμε σωστές την δεδομένη χρονική στιγμή. Τα οφέλη και οι όποιες συνέπειες αυτών των αποφάσεων και επιλογών, εκφράζουν εμάς τους ίδιους. Συχνά όμως το «μυαλό» μάς παγιδεύει και λαμβάνουμε αποφάσεις που δεν μάς εκπροσωπούν, με ότι αυτό σημαίνει για τον ψυχισμό μας.
Ας έχουμε όμως υπόψη μας ότι η χαρά της ζωής υπάρχει ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές της, αρκεί να έχουμε αναπτύξει την δεξιότητα στο να τη βρούμε.
Το να υποφέρει κανείς ψυχικά, αποτελεί ένα κομμάτι μίας διεργασίας κατά την οποία οδηγείται σε μία ψυχική μεταμόρφωση που τον οδηγεί σε ένα «φωτεινό» διέξοδο που αποτελεί κομμάτι της ίδιας του της φύσης, στα πλαίσια της εξελικτικής του διαδρομής.
Η εποχή μας όμως χαρακτηρίζεται από το σκεπτικό να αποφεύγουμε όλες τις επώδυνες καταστάσεις με κάθε τρόπο. Ασφαλώς βέβαια δεν πάμε και γυρεύοντας. Έχουμε φθάσει στο σημείο να θεωρούμε το ότι επώδυνο μάς συμβαίνει, δεν είναι στη σφαίρα του φυσιολογικού σαν να το θεωρούμε ότι είναι κομμάτι της «παθολογίας». Έτσι με αυτό το σκεπτικό που κυριαρχεί, υπάρχει διαπιστωμένα και η μεγάλη αύξηση στα αναλγητικά φάρμακα, καθώς και στα αντικαταθλιπτικά και στα αγχολυτικά. Τελικά δεν είμαστε εκπαιδευμένοι στην σωστή διαχείριση του σωματικού καθώς και του ψυχικού πόνου. Ούτε μπαίνουμε στον κόπο να αναλογιστούμε γιατί μάς συνέβη το συγκεκριμένο γεγονός τη δεδομένη χρονική στιγμή, τι θέλει να μάς πεί, γιατί έχει αυτά τα χαρακτηριστικά και πως θα μπορούσαμε να το προλάβουμε τουλάχιστον στο μέλλον. Οι παλιοί έλεγαν κάτι σοφό «αν δεν πάθεις δεν θα μάθεις». Εμείς τώρα λέμε «πώς να μάθω χωρίς να πάθω» και σίγουρα δεν είναι κακό, αλλά το πώς είναι το ερώτημα.
Ο ψυχικός πόνος εμπεριέχει από μόνος του μία διεργασία αλλαγής που αναγκαστικά μάς οδηγεί στο να αποβάλουμε το παλιό μας Εγώ.
Μετά τον μεγάλο πόνο έρχεται ένα είδος αναγέννησης όπου μπορεί να μην έχουμε ξεπεράσει αυτό που μάς πόνεσε, αλλά άλλαξε η ματιά μας με την οποία το βλέπουμε.
Ο πόνος είναι εκείνος που σταματά το Εγώ μας, με τις όποιες πεποιθήσεις του και έτσι λειτουργεί σαν ένα είδος αυτοθεραπείας. Αυτό που μάς μαθαίνει ο πιο μεγάλος ψυχικός πόνος, είναι ότι μέσα μας υπάρχει μία τέτοια δύναμη η οποία είναι μέρος της ίδιας δύναμης που μάς κρατάει ζωντανούς και εξελισσόμαστε. Η δύναμη της ίδιας της ζωής. Είναι τότε η στιγμή που αφήνουμε ελεύθερο τον εαυτό μας, αποστασιοποιημένο από τις όποιες νοητικές πεποιθήσεις μας και μπαίνουμε σε μία διεργασία της σιωπής.
Είναι τότε που επιτρέπουμε στον εαυτό μας να δει με θάρρος και ειλικρίνεια κατά πόσο είμαστε προσκολλημένοι σε απόψεις του παρελθόντος, πόσο επιτρέπουμε και μάς καθορίζουν οι απαιτήσεις των άλλων, σε ποιο βαθμό μάς καθορίζει η καθημερινή ρουτίνα.
Η κρίση που μάς δημιουργεί ο ψυχικός πόνος μάς οδηγεί σε νέο επίπεδο αυτοεπίγνωσης κατά το οποίο εγκαταλείπουμε εκείνη την πλευρά του εαυτού μας που ήταν χρήσιμη μέχρι εκείνη τη στιγμή και αφήνουμε να αναγεννηθεί μία νέα πλευρά μας πολύ πιο λειτουργική στο τώρα.
Ένας υπαρκτός κίνδυνος είναι να περιοριστούμε στα παράπονα και να μοιραζόμαστε με άλλους το αδιέξοδό μας, που μάς πονάει αφόρητα. Είναι σαν να εξουσιοδοτώ τον άλλο να με βγάλει από το αδιέξοδό μου με τα δικά του μέτρα και σταθμά. Το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να μείνουμε σιωπηλοί και σε άμεση επαφή με τον πόνο μας. Η σιωπή είναι η προϋπόθεση για να αφουγκραστούμε αυτό που ο πόνος έχει να μάς «επικοινωνήσει». Τότε δίνουμε ένα νόημα σ’ αυτό που βιώνουμε, δίχως να επιτρέψουμε στη γνώμη των άλλων να μάς καθορίσει και να μάς απομακρύνει από αυτήν την τόσο πολύ προσωπική διεργασία μας.
Πολλές φορές εστιάζουμε στα αίτια του πόνου μας και στο ποιος ευθύνεται γι’ αυτό. Είναι τότε που νιώθουμε ακόμη χειρότερα. Είναι οι σκέψεις πάλι που κυριαρχούν και μάς ακινητοποιούν. Αυτό που χρειάζεται είναι να δούμε την πραγματικότητα από μια άλλη οπτική γωνία, πιο αποστασιοποιημένη και να ανακαλύψουμε το τι θέλει να μάς πει αυτή η εμπειρία. Τότε είναι που χρειαζόμαστε να ακούσουμε την «φωνή» των συναισθημάτων μας και να εστιάσουμε στον εσωτερικό μας κόσμο. Ας μην ξεχνάμε ότι κάθε διεργασία θέλει και τον χρόνο της, καθ’ ότι η βιασύνη είναι εχθρός στη διεργασία επούλωσης του όποιου τραύματος.
Ολοκληρώνοντας το άρθρο μου θέλω να επισημάνω ότι μπορεί ο νους μας, με τις όποιες σκέψεις του, να μάς έχει κάνει να κυριαρχήσουμε στον πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα μάς παγιδεύει και μάς οδηγεί σε απίστευτα αδιέξοδα με απρόβλεπτες συνέπειες. Επομένως άλλες δεξιότητες καλούμαστε να αναπτύξουμε που από τη φύση μας, ήδη τις έχουμε αλλά σε λανθάνουσα κατάσταση. Η ίδια η ζωή δεν θα πάψει ποτέ να μην μάς προκαλεί μέχρις ότου εμείς «ξυπνήσουμε».
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής