Στην εποχή μας είναι πολύ σημαντικό για τους γονείς να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους στο να ξεχωρίζουν μόνα τους τις πραγματικές τους ανάγκες τις οποίες οι γονείς πρέπει να ικανοποιούν χωρίς καθυστέρηση, σε αντίθεση με τις επιθυμίες τους, τις οποίες οφείλουν να καλλιεργούν με υπομονή και με επαφή με την πραγματικότητα.
Με την πρόσβαση που έχουν τα σημερινά παιδιά στα διάφορα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, εύκολα μπορούν να πέσουν θύματα των πωλητών προϊόντων και υπηρεσιών των οποίων δεν έχουν καμία πραγματική ανάγκη.
Το σημερινό marketing έχει αναπτύξει πολύ ύπουλους και έντεχνους τρόπους προώθησης των προϊόντων, με τους οποίους τα παιδιά σαν θεατές, εύκολα οδηγούνται στο να ταυτιστούν και να τους δημιουργηθεί μια ψεύτικη ανάγκη.
Σαν επακόλουθο αυτής της πραγματικότητας, κάποιοι γονείς ενδίδουν και τους αγοράζουν τα προϊόντα παρόλο που εκείνοι είχαν άλλη σειρά προτεραιοτήτων με βάση τις πραγματικές ανάγκες της οικογένειας και το περιορισμένο εισόδημα τους.
Εύλογο είναι το ερώτημα, για ποιο λόγο ενδίδουν οι γονείς; Οι λόγοι είναι πολλοί, όπως για παράδειγμα ότι δεν αντέχουν την ακραία συμπεριφορά του παιδιού σαν αντίδραση προς τη ματαίωση του. Να μην το κάνουν να νιώσει διαφορετικό από τους συνομηλίκους του. Γιατί το έχουν μάθει να μην του χαλάνε ποτέ το χατίρι, προκειμένου να είναι ευχαριστημένο.
Είναι φορές που οι ίδιοι οι γονείς νιώθουν ενοχές για τη δυσφορία των παιδιών τους, όταν τους αρνούνται κάτι. Άλλες φορές δεν αντέχουν την ακραία αντίδραση του παιδιού σε δημόσιο χώρο, όταν εκείνοι δεν υποκύπτουν στις επιθυμίες του.
Εδώ θέλω να επισημάνω πως όταν ένας γονιός δεν βάζει στο παιδί του κάποια όρια δεν το εκπαιδεύει σωστά στο να αντιμετωπίσει ένα μέλλον με πολλές και απρόβλεπτες αντιξοότητες.
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι να έρθει το παιδί σε επαφή με καταστάσεις ματαίωσης, διότι έτσι θα βοηθηθεί στο να βγει από την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του, που μέσα από την υπερπροστασία των γονιών του, έχει αναπτυχθεί. Όπως, βέβαια, εξ ίσου σημαντικό είναι στα πρώτα χρόνια της ζωής του μικρού παιδιού να αναπτυχθεί η αίσθηση ότι ο κόσμος που το περιτριγυρίζει είναι ικανός να ανταποκριθεί στις προσωπικές του ανάγκες. Έτσι τίθεται η βάση για την ανάπτυξη της αίσθησης της ασφάλειας που, μελλοντικά, θα το βοηθήσει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής του.
Αυτή η θέση και στάση του γονέα απέναντι στο παιδί του, θα το εκπαιδεύσει να είναι λειτουργικό σε ένα σύστημα αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα, ένα σύστημα κανόνων του πλαισίου μέσα στο οποίο καλείται να υπάρξει και να αναπτύξει την υπομονή όπου είναι αναγκαία, δίχως να απαιτεί όλα τα θέλω του στο εδώ και τώρα.
Όπως είχε επισημάνει ο πατέρας της ψυχανάλυσης Sigmund Freud, ένας από τους στόχους της εκπαίδευσης είναι να βοηθήσει τα παιδιά να βρουν έναν συμβιβασμό μεταξύ της αρχής της ευχαρίστησης και της αρχής της πραγματικότητας.
Όποιο παιδί έχει συνηθίσει να του εκπληρώνεται η κάθε του επιθυμία, νιώθει δυνατό με ανεπτυγμένη την αίσθηση της παντοδυναμίας του. Πίσω όμως από αυτήν την εικόνα κρύβεται μία ευαλωτότητα που αποκαλύπτεται με τις πρώτες δυσκολίες. Τότε είναι αυξημένος ο κίνδυνος να οδηγηθεί σε ένα είδος εξάρτησης από όλους και όλα προκειμένου να πραγματώσει τις προσωπικές του επιθυμίες με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται η αυτοδιαχείριση και η αυτονομία του.
Είναι σημαντικό λοιπόν να έχουμε την επίγνωση ότι οι επιθυμίες μας οδηγούν σε μία εξελικτική διαδικασία η οποία μάς αναγκάζει να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό προκειμένου να τις πραγματοποιήσουμε. Όταν όμως αυτές εκπληρώνονται συστηματικά από κάποιον άλλο που προσφέρεται, δίχως καμία δική μας προσπάθεια τότε διακόπτεται αυτή η εξελικτική διαδικασία και γινόμαστε ιδιαίτερα ευάλωτοι. Έτσι η υπερπροστασία που δείχνουν κάποιοι γονείς προς τα παιδιά τους καταλήγει να γίνεται τοξική.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής