Η ζωή μας συχνά κυριαρχείται από πεποιθήσεις που λειτουργούν σαν εμπόδιο στο να κινηθούμε ελεύθερα και δημιουργικά. Η ακαμψία σκέψεων, οι προκαταλήψεις και σκέψεις τελειομανίας συχνά μάς εγκλωβίζουν και μάς ακινητοποιούν.
Συνήθως εστιάζουμε στον κόσμο έξω από μάς καθώς και στο τι συμβαίνει γύρω μας, όπως για παράδειγμα στο να βρω τους σωστούς ανθρώπους για σχετίζεσθαι, τη σωστή εργασία, να λυθούν τα προβλήματα που έχω με την – τον σύντροφο μου κ.α. Αυτό που δεν λαμβάνουμε υπ’ όψη μας, είναι ότι η ζωή αλλάζει όχι γιατί αλλάζουν οι σχέσεις και τα γεγονότα, αλλά αλλάζει η δική μας ματιά με την οποία βλέπουμε τα γεγονότα.
Όταν κυριαρχεί η στεγνή λογική, όπου κάθε τι που συμβαίνει έχει μία αιτία, ένα στόχο, ένα σκοπό και κυριαρχούν οι κανόνες και τα πρέπει, τότε εμφανίζεται το άγχος, η κατάθλιψη και οι ψυχοσωματικές εκδηλώσεις.
Ο Carl Gustav Jung ξεχώριζε δύο τρόπους σκέψης:
Α) Τη σκέψη εστιασμένη στις έννοιες και τους συλλογισμούς που είναι η κατευθυνόμενη σκέψη.
Β) Η σκέψη που φαντάζεται, ονειρεύεται.
Η πρώτη είναι αναγκαία για την προσαρμογή μας στον εξωτερικό κόσμο, ενώ η δεύτερη για την αξιοποίηση στοιχείων του εσωτερικού μας κόσμου. Το να δώσουμε χώρο στον εγκέφαλο που ονειρεύεται είναι αναγκαίο για την ψυχική υγεία και επιτυγχάνεται με χειρονακτικές και δημιουργικές δραστηριότητες.
Ο εγκέφαλος είναι μία πηγή ενέργειας πάντα διαθέσιμη και δημιουργική. Το να φαντασιώνεται, να παίζει και να δημιουργεί είναι τα δυνατά του σημεία. Ενεργοποιούν τον αναλογικό τρόπο σκέψης, την ικανότητα συνειρμών και να βρεθούν λύσεις εκεί που βίωνε αδιέξοδο, μακριά από ηθικές προκαταλήψεις και τελειομανίες.
Μικρές δημιουργικές πράξεις με τα χέρια, όπως η ζωγραφική, η κηπουρική, το μαγείρεμα, οδηγούν σε ένα είδος χαλάρωσης του μυαλού και βοηθούν στο να αλλάξει η ματιά μας για τα πράγματα. Γινόμαστε πιο ελεύθεροι πνευματικά και συγκεντρωνόμαστε περισσότερο στις λύσεις παρά στα προβλήματα.
Το παιχνίδι και η δημιουργικότητα είναι αναγκαία για να μεγαλώσουμε ισορροπημένα. Ο γνωστός Ελβετός φιλόσοφος-ψυχολόγος Jean Piaget (1896-1980), έλεγε πόσο σημαντικές είναι οι παιχνιδιάρικες δραστηριότητες για την ανάπτυξη του γνωστικού, συναισθηματικού και κοινωνικού τομέα στο παιδί. Αλλά νομίζουμε όλοι μας ότι αυτά ισχύουν μέχρι κάποια ηλικία γιατί στην ενηλικίωση σοβαρευόμαστε. Το παιχνίδι όμως έχει μία βαθειά πνευματική διάσταση.
Όπως έλεγε ο Γερμανός φιλόσοφος Karl Rahner (1904-1984), ο άνθρωπος από την φύση του είναι ένας «παίχτης-ερευνητής». Το παιχνίδι λειτουργεί στο να αποσπάσει την προσοχή του μυαλού από τα αδιέξοδά του ώστε να ανοιχτούν νέες προοπτικές και δρόμοι δημιουργικότητας.
Θέλει μεγάλη προσοχή ώστε ο ενήλικας παίχτης να μην συγχέεται με τον παιχνιδιάρη, επιφανειακό, η εκείνον που τα βλέπει όλα σαν παιχνίδι. Η ζωή από μόνη της είναι ένα παιχνίδι που καλούμαστε να κάνουμε με μεγάλη σοβαρότητα.
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν ότι χωρίς το παιχνίδι δεν μπορεί να υπάρχει η ανθρωπότητα, γιατί μέσα από την παιχνιδιάρικη εκπροσώπηση η ανθρώπινη ύπαρξη συναντάται. Με το να είμαστε πολύ σοβαροί χάνεται το πραγματικό νόημα των πραγμάτων.
Η ορθολογική σκέψη βασίζεται σε ένα μοντέλο τελειότητας όπου κυριαρχεί το «πρέπει», δεχόμενη επιρροές από το εξωτερικό περιβάλλον, όπως της οικογένειας, του σχολείου, τον πολιτισμό, της κοινωνίας. Η επικράτηση της σκέψης δίχως την επαφή μας με τον συναισθηματικό μας κόσμο, μάς δυσκολεύει στο να αναγνωρίσουμε τα πραγματικά μας «θέλω» που είναι και η βάση για μία ευχαριστημένη ζωή.
Τελικά ο μοναδικός τρόπος για να ξεπεράσουμε την όποια συναισθηματική δυσφορία μάς προκαλεί η επικράτηση της ορθολογικής σκέψης, είναι το να δώσουμε χώρο με επίγνωση, στη φαντασία, τον χορό, το παιχνίδι, μέσα από την ευρηματικότητά μας. Να αφεθούμε στις ομορφιές της ζωής.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής