Εδώ και αρκετό καιρό, τρέχουμε και δεν φτάνουμε, κυρίως στον ρυθμό ζωής των πόλεων. Καλούμαστε ανά πάσα στιγμή να ορίσουμε την σειρά των προτεραιοτήτων μας και συχνά δεν μας βγαίνει, λόγω αστάθμητων παραγόντων.
Δεν είμαστε σε θέση να αντιδρούμε αποτελεσματικά με το γύρω περιβάλλον μας και ταυτόχρονα να συλλογιζόμαστε θέματα που μας απασχολούν. Αυτό συμβαίνει διότι και οι δύο αυτές νοητικές διεργασίες συμβαίνουν στην ίδια περιοχή του εγκεφάλου που είναι ο πλάγιος προμετωπιαίος λοβός.
Για παράδειγμα έχει προηγηθεί μια έντονη διαφωνία με οικείο πρόσωπο που μας έχει ταράξει και στην προσπάθεια να φύγουμε αδυνατούμε να βρούμε που έχουμε αφήσει τα κλειδιά του αυτοκινήτου.
Αυτή η γνωσιακή υπερφόρτωση, που μας δημιουργεί μία απίστευτη δυσφορία, προέρχεται κυρίως από την δυσκολία μας να συντονίσουμε υποχρεώσεις μεταξύ τους, που από μόνες τους είναι πολύ απλές. Καθοριστικό ρόλο παίζει και η συναισθηματική μας φόρτιση, που και αυτή με την σειρά της μας «ακινητοποιεί». Μόνο αφουγκραζόμενοι το συναίσθημα μας ανά πάσα στιγμή θα έχουμε την επίγνωση μέχρι ποιο σημείο και για πόσο θα φορτωνόμαστε με έννοιες.
Από τη στιγμή που αδυνατούμε να πραγματοποιήσουμε περισσότερο από ένα έργο τη φορά, προχωράμε χωρίς σταματημό στην πραγματοποίηση του ενός μετά το άλλο, ορίζοντας ξεκάθαρα την σειρά προτεραιότητας. Ταυτόχρονα καλούμαστε να έχουμε μία σφαιρική αντίληψη της όλης διαδικασίας δίχως να μας ξεφεύγει η παραμικρή λεπτομέρεια.
Μία χρόνια υπερφόρτωση, κατά την οποία δεν πρέπει να ξεχάσουμε να ολοκληρώσουμε τις όποιες υποχρεώσεις μας την κατάλληλη στιγμή, μας δημιουργεί τη δυσάρεστη αίσθηση ότι «εγώ πρέπει να σκέπτομαι τα πάντα».
Το άγχος και η κούραση που δημιουργείται έχει αντίκτυπο στη μείωση της αποτελεσματικότητας του προμετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου. Ως συνέπεια αυτού, είναι η αδυναμία ορισμού της προτεραιότητας των διαφόρων υποχρεώσεων μας και αυτό μπλοκάρει την όποια δράση μας. Κάθε προσπάθειά μας για ολοκλήρωση κάποιας υποχρέωσής μας, μας δημιουργεί την αίσθηση ότι κάνουμε λάθος επιλογή σε σχέση με τις υπόλοιπες υποχρεώσεις που μας περιμένουν. Έτσι εμφανίζεται το φαινόμενο του «ego depletion» δηλαδή της πνευματικής μας εξουθένωσης που μας οδηγεί σε μία προσωρινή ανικανότητα στο να αποφασίσουμε οτιδήποτε.
Ως εκ τούτου είναι αναγκαίο σε κατάσταση ηρεμίας και ενώ πίνουμε τον καφέ μας το πρωί πριν ξεκινήσουμε την ημέρα μας και με περίσκεψη να προγραμματίσουμε τις όποιες υποχρεώσεις μας. Αν χρειαστεί μπορούμε να τις καταγράψουμε σε ένα φύλο χαρτί με την σειρά της προτεραιότητας που εμείς ελεύθερα ορίζουμε. Δηλαδή να φτιάξουμε την λίστα με το τι είναι περισσότερο σημαντικό για μας.
Η ψυχική ισορροπία του κάθε ανθρώπου εξαρτάται από την ισορροπία που θα φτιάξει μεταξύ εννέα τομέων της ζωής του.
Αυτοί είναι:
- Η τρυφερότητα που αναπτύσσεται στην συντροφική μας σχέση.
- Η οικογενειακή μας ζωή.
- Η κοινωνική μας ζωή.
- Η επαγγελματική μας ζωή.
- Η προσωπική μας ευχαρίστηση.
- Ένα υγιεινό τρόπο ζωής.
- Αποτελεσματική διαχείριση της καθημερινότητας, όπως η σωστή διαχείριση των οικονομικών και των διαφόρων υποχρεώσεων της οικιακής οικονομίας.
- Η αυτοπραγμάτωση μας μέσα από την καλλιέργεια της αυτοεκτίμησής μας, της εικόνας μας και της εμπιστοσύνης στον εαυτόν μας.
- Πράξεις προς τους άλλους μέσα από την δοτικότητα μας, τον εθελοντισμό και το μοίρασμα.
Με μια σαφή επίγνωση αυτών των τομέων, ορίζουμε και τις ανάγκες μας και έτσι μας είναι πιο εύκολο να φτιάξουμε την λίστα των προτεραιοτήτων μας.
Τελειώνοντας θέλω να τονίσω ότι δεν είμαστε έρμαια του γρήγορου ρυθμού ζωής μας, αλλά χρειάζεται να έχουμε αναπτύξει την ανάλογη επίγνωση με την αντίστοιχη εγρήγορση για να ζούμε μία ευχαριστημένη ζωή.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής